GÁRUR Yfirlitssýning á verkum Guðmundar Ármanns í Listasafninu á Akureyri

Sumarsýning Listasafnsins á Akureyri er helguð yfirliti á verkum Guðmundar Ármanns Sigurjónssonar. Sýningin verður opnuð laugardaginn 5. júlí og stendur til loka ágústmánaðar. Guðmundur hefur starfað við myndlist og kennslu síðastliðna fjóra áratugi og verið mikilvirkur í félags- og baráttumálum myndlistarmanna. Eftir nám við Myndlista- og handíðaskóla Íslands árið 1967 og Valand-listaháskólann í Gautaborg með MA-gráðu frá grafíkdeild árið 1972, flutti Guðmundur norður um haustið fyrir áeggjan Harðar Ágústssonar sem vildi að hann tæki að sér að leiða hið nýstofnaða Myndlistarfélag Akureyrar til vegs og virðingar, en þá um mundir skorti sárlega kennara. Guðmundur lét strax að sér kveða sem einn fyrsti gagnmenntaði myndlistarmaður norðurlands. Jónas Jakobsson og Haukur Stefánsson höfðu rutt veginn ásamt Kristni G. Jóhannssyni. Haukur stofnaði Félag frístundamálara árið 1947 sem bauð upp á kennslu í málun og skúlptúr í höndum Jónasar uns það fjaraði út í byrjun sjöunda áratugarins.

Myndlistafélagið varð vísirinn að Myndlistaskólanum á Akureyri þótt Guðmundur tæki sínar föggur um hríð inn í Slippinn milli þess sem hann boðaði hið Marxíska fagnaðarerindi, sem hann hélt rækilega aðskildu frá almennri fagurfræði sem honum fannst ekkert eiga skylt við bættan hag fjöldans. Fyrir hans tilstuðlan hófust aftur fyrsta maí göngur eftir langt hlé í þessu stóra iðnverkasamfélagi. Hann lagðist einnig hart gegn veru Bandaríkjamanna á Keflavíkurflugvelli og hernaðarbrölti þeirra í Víetnam. Þá gerðist hann liðhlaupi í hugum þeirra sem vilja hafa hlutina klippa og skorna og stofnaði árið 1975 Teiknihönnun KG (Kristjáns Steingrímssonar myndlistarmanns og Guðmundar Ármanns) sem síðar varð að Teiknistofunni Stíl. Myndlist hans og baráttumál leyna sér ekki fram undir lok áttunda áratugarins þegar hann segir skilið við afdráttarlausa samfélagstúlkun sína og við kveður nýr tónn; náttúra, fagurfræði, skeljar, gárur, tímaleysi. Guðmundur var kennari við Myndlistaskólann á Akureyri frá 1986 til 2000 þegar hann sneri sér að kennslu við listnámsbraut Verkmenntaskólans á Akureyri. Guðmundur er einn af stofnendum Gilfélagsins og átti ekki hvað minnstan þátt í því að Listagilið og Listasafnið á Akureyri komust á fót árið 1993 og þeim harða straumi frambærilegra myndlistarmanna norðan heiða sem runnið hafa um menningarfarvegi landsins í seinni tíð. Guðmundur er blessunarlega ekki nein opinber brimalda, hvað þá gárungur, en vissulega orsakavaldur margra gára á bakvið öldurót okkar tíma. Aldrei er ein báran stök og safnast þegar saman kemur. Hann er málarinn sem kann þá list að kenna. Áhrifavaldur og spegill hræringanna sem virðist nú alfarið vísa inn á við.

Það er með stolti og ánægju sem Listasafnið á Akureyri setur upp þessa sýningu á verkum Guðmundar, sem er aðallega helguð nýlegum málverkum hans og þrykkmyndum en varpar einnig ljósi á vítt umfang listamannsferils hans í rúmlega fjörutíu og fimm ár. Enda þótt lífsstarf hans samanstandi af hlutbundnum teikningum, hlutlægum og hálf-abstrakt landslagsmálverkum, dúkristum og tréþrykksmyndum, var það framan af tilgangurinn, fremur en formið, sem var driffjöðrin í listsköpun hans. Félagsraunsæislegar þrykksmyndir hans og málverk frá síðari hluta sjöunda áratugarins og þeim áttunda – stemmningar úr Slippnum og vefnaðarverksmiðjum, myndir af verkafólki í vígaham – gerðu það að verkum að hann þótti vafasamur meðal rótgróinna borgara á Akureyri. Slíkum mönnum ætti að halda í hæfilegri fjarlægð frá nemendum. Guðmundur hvikaði þó hvergi frá því markmiði sínu að færa alþýðunni listina og var í fylkingarbrjósti vaxandi hreyfingar fólks sem vildi telja bæjaryfirvöld á það að styrkja og leggja meiri fjármuni í þetta ólgandi listalíf, ekki síður en listmenntun.

En Guðmundur hefur einnig haldið áfram að huga að listamannsferli sínum og sýnt verk sín á Íslandi, í Skandinavíu og á meginlandi Evrópu. Þótt kröfurnar sem kennslan gerir hafi haft áhrif á svigrúm hans til að láta ljós sitt skína, hefur hann engu að síður af ákafri listamannsástríðu framþróað listrænar aðferðir sínar. Á níunda áratugnum dró félagsraunsæið sig í hlé og í stað þess tók hann í verkum sínum að kanna samræmi lita og skynbragð sitt á listrænt og tilfinningaríkt frelsi. Guðmundur hefur aldrei takmarkað sig við einn miðil, heldur málað með olíu á striga, oft með litarefnum sem eiga rætur að rekja til þess landslags sem hann málar; hann hefur líka haldið áfram með hlutlægu dúkristurnar sem hann er kannski hvað þekktastur fyrir. Margbreytileiki þess sem hann tekst á við, hinar mörgu listrænu aðferðir og miðlarnir allir hafa þó engan veginn svipt verk hans dýpt sinni.

Í tengslum við sýninguna hefur verið gefin út 150 síðna bók um listferil Guðmundar sem í rita m.a. Kristján Kristjánsson heimspekingur og listfræðingurinn Shauna Laurel Jones, sem segir að ígrunduð rannsókn Guðmundar á burðarþoli og takmörkunum hinna ýmsu miðla hafi gert honum kleift að nýta efniviðinn vel og slípa sínar ólíku listrænu aðferðir. Á nýliðnum árum hefur Guðmundur tekið að huga grannt að hinu formfasta hugtaki um rammann; ef hugsað er í hugtökum er raunar erfitt að ramma inn allt hans starf á sviði listarinnar með einstökum merkimiðum fyrir stefnur og stíla – en þannig kýs Guðmundur greinilega að hafa það.

Guðmundi er fullljóst að hann hefur oft og iðulega gengið gegn stefnum og straumum í listaheiminum, bæði á Íslandi og erlendis; þetta hefur þó ekki verið ætlunarverk hans. Fyrst og fremst hefur hann staðið vörð um heilindi sín sem einstaklingur og listamaður, ómetanlegt hlutverk sitt sem kennari og þá trú sína að það sé nauðsynlegt að næra þann mikla áhuga á listum sem íbúar á Akureyri hafa ræktað með sér á undanförnum áratugum. Enda þótt Reykjavík hafi löngum togað til sín listrænt og vitsmunalegt starf, hefur Guðmundur Ármann Sigurjónsson ötullega lagt krafta sína í að Akureyri þróist á þá lund að bærinn verði réttnefnd menningarmiðstöð upp á sitt eindæmi.

Þess má að lokum geta að í framhaldi af þessu yfirliti á verkum Guðmundar í Listasafninu á Akureyri verða settar upp sýningar með honum í Turpentine galleríinu í Reykjavík í júlí 2008 og í Norræna húsinu í Færeyjum sama ár um haustið. Það mun því halda áfram að gára um G.Ármann, eins og hann áritar myndir sínar, um ókomna tíð.

Sýningin stendur frá 5. júlí til 24. ágúst. Opið er alla daga nema mánudaga frá 12-18. Aðgangseyrir kr. 400. Ókeypis á fimmtudögum. Norðurorka er aðalstyrktaraðili sýningarinnar. Nánari upplýsingar veitir Hannes Sigurðsson, forstöðumaður Listasafnsins á Akureyri, í síma 899-3386. Netfang: [e-mail].

Athugasemdir

[Emma Agneta Björgvinsdóttir, 8.7.2008 kl. 14:30]

Frábær kennari og myndlistamaður þetta má enginn láta fram hjá sér fara