Aðventa í Freyjulundi

Fyrr á öldum voru íslensk börn hrædd með sögum um Jólaköttinn og var þá talað um "að fara í Jólaköttinn". 
Sú skelfilega skepna át öll þau börn (og jafnvel fullorðna) sem ekki fengu nýja flík fyrir jólin, eða tók í það minnsta jólarefinn þeirra eins og segir í Þjóðsögum Jóns Árnasonar. Jólarefurinn var það sem hver heimilismaður fékk úthlutað fyrir jólin, klæði og kjöt, og hugsanlegt var að kötturinn léti sér það nægja. Í harðindum og matarskorti kepptust því allir við að vinna sem mest og best til að húsbóndanum þóknaðist að gefa þeim einhverja leppa og bjarga þeim þannig úr gráðugum klóm Jólakattarins.



Jólakötturinn sem við þekkjum í dag á rætur sínar að rekja til þess tíma þegar kristnar þjóðir á meginlandi Evrópu trúðu ákaft á heilagan Nikulás, ekki síst Íslendingar. Hann var verndari barna og þann 6. desember ár hvert var einhver klæddur upp í líki hans og látinn dreifa gjöfum eins og arftaki hans jólasveinninn gerir í dag. Samkvæmt sögunum ferðaðist heilagur Nikulás um með púka í bandi sem skemmti fólki með kúnstum og uppátækjum. Sá hlekkjaði púki var eflaust tákn um vald kirkjunnar yfir hinu illa og tók á sig margar myndir, þar á meðal geithafur sem þekkist annars staðar á norðurlöndunum og svartur köttur í Hollandi og Þýskalandi. Margt bendir til að Jólaköttur okkar Íslendinga sé af sama stofni. Eftir siðaskiptin blönduðust og breyttust jólasiðir og heilagur Nikulás var aðskilinn frá púkanum, en báðir lifa góðu lífi enn í dag undir nýjum nöfnum.



(Guðmundur Ólafsson, í árbók Hins íslenska fornleifafélags, árið 1989)